पोखरा:  मादी गाउँपालिका वडा १ खिलाङका महिलाहरुलाई ३ दिने नेतृत्व विकास तथा उद्घोषण तालिम प्रदान गरिएको छ ।    वडा १ को आयोजनामा बुधबारदेखि सुरु भएको उक्त तालिम औपचारिक रुपमा शुक्रबार सम्पन्न भएको हो ।    समापन कार्यक्रममा बोल्दै वडा १ का वडाध्यक्ष देविजंग गुरुङले ग्रामिण क्षेत्रका अधिकांश महिलाको दिनचर्या चुलोचौको र घरधन्दामै बित्ने गरेको बताउदै त्यहि दैनिकीलाई माथी उठाएर नेतृत्वदायी भुमिकामा सक्षम बनाउने प्रयास स्वरुप ३ दिने तालिमको आयोजना गरिएको बताए ।    उनले वडाबासीले आफुलाई जिताएर पठाएकोले वडा भित्रका हरेक समस्याको सम्बोधन गर्नु आफ्नो कर्तव्य भएको सुनाए ।  उनले अवसर, सम्भावना र सेवालाई समान रुपले वडा भित्रका प्रत्येक समुदाय र भुगोलमा पु¥याउन हरपल पर्यत्न गरिरहेको बताए ।    यस्तै खिलाङ आमा समुहका अध्यक्ष सुकुनादेवी गुरुङले आफ्नो परिचय भन्न पनि लजाउने खिलाङका महिलाहरुको समस्यालाई सम्बोधन गरी ३ दिने नेतृत्व तालिम आयोजना गरेकोमा धन्दवाद व्यक्त गरिन् ।   उनले  आगामी दिनमासमेत सिपमुलक तालिमहरु पनि प्रदान गर्न आग्रह गरिन् ।  यस्तै ६९ वर्षकी चिज कुमारी गुरुङ रविना विक लगायतले तालिमपछि अनुभव सुनाएकी थिइन् ।   सो तालिममा दलित र गुरुङ समुदायका गरि ५० जना भन्दा बढी सहभागी महिलाहरुलाई दुर्गा रानामगर र कविता घर्तीमगरले प्रशिक्षण दिएकी थिइन् । 

बागलुङ:    नेपाल मगर संघका केन्द्रीय सह-अध्यक्ष गंगबहादुर थापामगरले मगर जाति अरु कसैको अधिकार र भाग खोस्न नभई आफ्नो गुमेको अस्तीत्व र अधिकार खोजीका लागि संगठित भएको बताएका छन् ।  नेपाल मगर संघ जिल्ला समन्वय समिति बागलुङले मंगलबार बागलुङमा आयोजना गरेको नेपाल मगर संघको ४२ औं स्थापना दिवस तथा मगर दिवस २०८० को अवसरमा आयोजा गरेको बृहत सभालाई सम्बोधन गर्दै उनले राज्यले नियोजित रुपमा पछाडि पारेको मगर समुदाय आफ्नो अधिकारका लागि एकतावद्ध हुनु आवश्यक रहेको बताए ।  ‘हामीले समानुपातिक समावेशीताको कुरा उठाउँदै गर्दै बाहुन क्षेत्री वा अरु कुनै जातिलाई अधिकार नदेउ भनेको होईन, नेपालको कुल जनसंख्याको ७ प्रतिशत मगर जातिलाई जातिय जनसंख्याको आधारमा अधिकार देउ र आफै प्रतिस्पर्धा गर्ने वाताबरण निर्माण गर्ने अवस्था सिर्जना गर भनेका छौं,’उनले भने,‘अहिले पनि मगर अधिकारको कुरा गर्दा ०.१ प्रतिशत मगरको प्रतिनित्वलाई देखाउने गरिन्छ । यसरी व्याखा गर्दा गलत हुन्छ ।’ मगर समुदायको गर्विलो इतिहासलाई इतिहासकारहरुले फिक्का बनाईदिएको उनको भनाई छ ।  ‘हाम्रो गर्विलो इतिहास थियो, तर हाम्रो इतिहास लेख्न मगर समुदाय भित्रको मान्छे भएन अर्कैले इतिहास लेख्दा हाम्रो कुरा लेखिदिएन,’उनले भने,‘त्यसैले हामीले हाम्रो भाषा संस्कार संस्कृति र इतिहासको खोज  अब आफैले खोज्नुपर्छ भनेर संगठित भएका हौं ।’  उनले नेपालमा केही समयको लागि जातिय समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुनु पर्नेमा जोड दिए । मगर लगायतका जनजातिहरु राज्यको उत्पीडनका कारण पछाडी परेको बताउँदै जनजातिको उत्थान गर्न निश्चित समयको लागि जातिय समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुन जरुरी रहेको बताए ।  ‘हामी खुल्ला प्रतिस्पर्धा गर्न पनि तयार छौँ, तर राज्यको उत्पीडनका कारण मगर लगायतका जनजातिको संख्या राज्यको विभिन्न निकायमा न्यून छ,’ उनले भने,‘उत्पीडनमा परेका जातिको उत्थान गर्न निश्चित समयको लागि जातिय समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुन जरुरी छ ।’ उनले पहिचान र अस्तीत्वलाई ख्याल नगरी संघियता निर्माण गरिएको र अहिले संघीयता असफल भयो भनेर हल्ला मच्चाएको उल्लेख गरे । ‘संघीयता असफल भयो कामै लागेन भनेर प्रचार गरिएको छ,’उनले भने,‘संघीयको मर्म अनुसार संघीयता काम नगर्दाको समस्या हो । हामी मगरलाई संघीयता सञ्चालन गर्ने अधिकार दिनुस् हामीले उदाहरण बनाएर देखाउँछौं संघीयता कस्तो हुन्छ ।’  नेपाल देश बनाउनका लागि सबैभन्दा ठूलो योगदान गरेको मगर समुदायलाई पछाडि पार्नका लागि नेपालका शासकहरु विगतमा नियोजित रुपमा मगरहरुको भाषा संस्कृतिमाथि हमला गरेको उनको भनाई छ । कसैको अस्तीत्व मेटाउनु छ भने पहिलो भाषा संस्कृतिमाथि आक्रमण गरे हुन्छ,’उनले भने,‘नेपालका शासकहरुले त्यो कुरा बुझेर मगरको भाषा र संस्कृतिमाथि आक्रमण गरे । हामी अहिले भाषा बोल्न नसक्ने भएका छौं । अब हामी आफै जुटेर भाषा संस्कृतिको संरक्षण गर्नु जरुरी रहेको छ ।’ नेपालको मगर समुदायले अंगिकार गरेको संस्कार संस्कृति अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा नेपालको पहिचान गराउने खालको भए पनि सरकारले त्यसको संरक्षण प्रवद्र्धनमा चासो नदेखाएको उनको भनाई छ ।  ‘हामीले नाँच्ने गाउने कौडालाई अहिले दार्जिलिङबाट भारतले आफनो संस्कृति भनेर यनेस्कोमा दर्ता गर्दैछ, गुन्द्रुकमा अमेरिकाले कपी राईट लगाउनेवाला छ,’उनले भने,‘हामी भूमिपुत्रको अस्तीत्वलाई नामेट पार्न लागेको नेपालले एउटै संस्कृति दर्ता गरेको छैन । किनकी यी सबै मगर समुदायसंग सम्बन्धित थिए ।’ उनले नेपालका शासकहरुले पटक पटक मगरहरुको भाषा संस्कृति र रितीरिवाजमाथि आक्रमण गरेको उल्लेख गरे । मगर संघले अहिले मगरहरुको इतिहास र संस्कृतिबारे खोज गरिरहेको समेत जानकारी दिए ।  कार्यक्रममा नेकपा एमाले बागलुङका अध्यक्ष हिरा बहादुर केसीले मगरहरु सांस्कृतिक रुपमा असाध्यै धनि रहेको बताउँदै विदेशमा समेत नेपाललाई चिनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको बताए ।  उनीहरुले पहिचानले जातिय सद्भाव नभत्किने उल्लेख गरे । नेपाल मगर संघ जिल्ला समन्वय समिति बागलुङका अध्यक्ष श्यामबहादुर पुनको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा स्वागत उपाध्यक्ष गगन पुन र सञ्चालन सहसचिव रेशम घर्तीमगर र सचिवालय सदस्य संगम घर्तीमगरले गरेका थिए । सभा हुनुपूर्व मगर संस्कार संस्कृति र भेषभुषा सहितको ¥यालीले बागलुङ बजार परिक्रमा गरेको थियो ।   उक्त अवसरमा नेपाल मगर संघको प्रथम महाधिवेसनमा बागलुङबाट प्रतिनिधित्व गर्दै केन्द्रीय सदस्यमा निर्वाचित यामबहादुर श्रीस तत्कालिन केन्द्रीय प्रतिनिधिहरु पूर्ण श्रीस आले मगर, इन्द्रबहादुर थापामगर, नविनचन्द्र सर्वुजा मगर, डा. चिनबहादुर पुनमगर, ओमबहादुर थापामगर, डम्बरबहादुर श्रीसमगर, रमेश थापामगरलाई सम्मान गरिएको थियो । त्यसैगरी मगर समुदायमा जन्मेर पोखरा उच्च अदालत बागलुङ इजलासका न्यायाधिस यज्ञबहादुर राना, नेपाली सेनाका प्रमुख सेनानी श्रीमेहर गण घोडाबाँधे व्यारेकका गणपति धनबहादुर रानामगर, कृषि ज्ञानकेन्द्र बागलुङका बागबानी अधिकृत कुमार पुनमगर, थाली नाँच प्रशिक्षक हिरामाया पुन श्रीसलाई सम्मान गरिएको थियो ।   

कैलाली:     कैलालीको टीकापुरकी साहुनी बुढाका श्रीमानको गत वर्ष मृत्यु भयो । कमाइ गर्ने श्रीमान् बितेपछि साहुनीको जीवन दुःखदायी भएको छ । टीकापुरको एकतानगर बस्तीमा बस्ने उहाँको घरमा कमाउने कोही नभएपछि जीवन कष्टकर भएको हो । श्रीमान् बितेपछि साहुनीले बालबच्चाको भोक मेटाउन नसकेर दुई छोराछोरी अनाथाश्रममा राख्नुभएको छ । एक छोरी आफूसँग छिन् । उनलाई खर्च जुटाउन निकै समस्या भएको छ । “मेरो शारीरिक अवस्था कमजोर छ, दिनभरि कडा श्रम गर्नुपर्ने काम गर्न सक्दिनँ, अरु कमाउने कोही छैन”, साहुनीले भन्नुभयो, “बच्चा पाल्न सकिनँ, दुई बच्चा अनाथाश्रममा राखेकी छु । एउटा छोरी साथमा छिन्, उनलाई पनि शिक्षादीक्षा दिन समस्या भएको छ । घरमा खानेकुरा छैन ।” कौशिल्ला कामीका श्रीमान् बितेपछि उहाँलाई समस्या छ । सत्तरी वर्षकी कौशिल्लाको स्वास्थ्य पनि राम्रो छैन । उहाँलाई पनि कठिनाइ भएको छ । “केही काम गर्न सक्दिनँ, घरमा छोरी छन्, छोरीले पकाएर दिए खान पाउँछु”, उहाँले भन्नुभयो,  “रोगले सताएको छ । उपचारमा धेरै रकम खर्च हुन्छ, कुन दिन भोकै मर्नुपर्छ भन्ने पिरले सताउने गरेको छ ।” एकल महिलामा पनि ज्येष्ठ एकल महिलालाई घरव्यवहार चलाउन, खर्च जोहो गर्न र बालबालिकाका आवश्यकता पूरा गर्न कठिनाइ हुने गरेको छ । बाटु कामी पनि शारीरिकरूपमा अशक्त हुँदै जानुभएको छ । उहाँलाई पनि सामाजिक सुरक्षा भत्ताले मात्र खर्च धान्न नपुग्दा समस्या भइरहेको छ । उहाँ सरकारले निःशुल्क उपचार गरिदिएको भए हुन्थ्यो भन्नुहुन्छ । “सामाजिक सुरक्षा भत्ता पाउँछु, एक किस्तामा रु। आठ हजार पाइन्छ, महिनामा रु दुई हजारसम्मको औषधि खान्छु, त्यो रकमले पुग्दैन”, उहाँ भन्नुहुन्छ, “ममात्र होइन, मजस्ता एकल महिलाका समस्या थुप्रै छन् । श्रीमान्को मृत्युपछि बेरोजगार रहेका सबै महिलालाई घर चलाउन आर्थिक कठिनाइले सताएको छ ।” छपन्न वर्षीया सरस्वती ओड पनि एकल महिलाका थुप्रै समस्या रहेका बताउनुहुन्छ । सामाजिक सुरक्षा भत्ताको रकमले घर खर्च चलाउन निकै कठिन रहेको, रोजगारी केही नभएकाले समस्या भइरहेको ओड बताउनुहुन्छ । “हामी केही काम पाएको भए गर्न सक्थ्यौँ, सरकारले रोजगारीका अवसर दिएको भए हाम्रो जीवन सहज हुने थियो”, ओड भन्नुहुन्छ, “हामी जवान छौँ, हामीलाई प्रधानमन्त्री रोजगारजस्ता कार्यक्रममा रोजगारीका अवसर स्थानीय सरकारले दिनुपर्छ । अन्य सीपमूलक तालिम, अनुदानजस्ता सहयोग गरेर हाम्रो जीवन सहज बनाइदिनुपर्छ ।” देवी परियारका पनि साना बालबच्चा छन् । उहाँ खाउलाउ भन्ने उमेरमा श्रीमान् गुमाएका महिलालाई आर्थिक समस्याले झेलेकाले सरकारले रोजगारीका अवसर सिर्जना गरिदिएको भए हुन्थ्यो भन्नुहुन्छ । “जग्गाजमिन भएको भए खेतीपाती गर्ने थियौँ, हामीलाई बालबच्चा पाल्न गाह्रो हुन थाल्यो”, देवीले भन्नुभयो, “हामी रोजगारी पाए जुनसुकै काम पनि गर्न सक्छौँ, हामीलाई सरकारले उत्पादनमूलक रोजगारीका अवसर देओस् ।” ज्येष्ठ एकल महिला विजा कामीका श्रीमान् बिल्नुभयो । श्रीमान् बितेको केही समयपछि छोरा पनि बितेपछि तीन टुहुरा नातिनातिनी पालेर बस्नुभएको छ । उहाँलाई बालबच्चालाई खुवाउन, पालनपोषण गर्न कठिन भएको छ । “श्रीमान् र छोरा कमाउने उमेरका मानिस रहेनन्, साना तीन नातिनातिनी मैले स्याहार्नुपरेको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “बच्चा भोकभोकै छन्, कहिलेकाहीँ राति उठेर रुन्छन्, मैले कसरी सम्हाल्नु । उनीहरूलाई के खुवाएर पेट भरौँ रु” टीकापुर नगरपालिकामा सामाजिक सुरक्षा भत्ता पाउने ज्येष्ठ नागरिक एकल महिला छ सय २६ छन् । विधवा महिला एक हजार पाँच सय ७० छन् । महिला बालबालिका शाखा संयोजक सङ्गीता शाहले नगरपालिकाले एकल महिलाको सशक्तीकरणका क्षेत्रमा पालिकाले तालिम, गोष्ठी, बाख्रा, बङ्गुर वितरणजस्ता कार्य गर्दै आएको बताउनुभयो । “एकल महिलाका समस्या धेरै छन्, त्यसैलाई ध्यान दिएर हामीले हरेक कार्यक्रम गर्दा एकल महिलालाई प्राथमिकता दिने गरेका छौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “पालिकाले वडास्तरमा बाख्रा वितरण, बङ्गुर वितरणजस्ता कार्य गर्दै आएका छन् ।”  

पोखरा:     देशैभरका मगर समुदायले आज ४२औँ राष्ट्रिय मगर एकता दिवस विविध कार्यक्रम गरी मनाउँदै छन् । २०३९ साल फागुन १५ गते स्व. हेमबहादुर पुनको अध्यक्षतामा तनहुँमा नेपाल लाङ्घाली परिवार सङ्घको अधिवेशनलाई आधार मानी मगर समुदायले हरेक वर्ष फागुन १५ गते मगर सङ्घ र सम्बन्धित सङ्घसंस्थाले एकता दिवसका रूपमा मनाउँदै आएका छन् ।  आज देशभर नै मगर समुदायले विभिन्न कार्यक्रम गरेर ४२ औं मगर दिवस मनाउँदै छन् । यस्तै आज पोखरामा नेपाल मगर संघ कास्कीको आयोजनामा चिप्लेढुङ्गाबाट झाँकी तथा ¥याली महेन्द्रपुल, नयाँबजार, लखनचोक हुँदै सभागृह हलमा आएर औपचारिक कार्यक्रममा सुरु हुनेछ ।

पोखरा:   साहित्यकार नीता गुरुङ भाटिया पोखरामा एक समारोहबीच सम्मानित भएकी छन् । आसाम भारतको माउ संस्था आसाम गोर्खा सम्मेलन कामरूपकी उपाध्यक्ष तथा अ.ने.सा.स भारत असम गुवाहाटी शाखाकी सचिव नीता गुरुङ भाटियालाई पोखरामा सङ्घर्षमा कलमले सम्मान गरेको हो ।  सोही समारोहबीच उनको मुक्तकसङ्ग्रह मुटुदेखि मुटुसम्म लोकार्पण तथा स्रष्टा साक्षात्कारसमेत गरिएको छ । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानका पूर्व कुलपति सरुभक्त तथा क्रान्तिधरा साहित्य अकादमी मेरठ भारतका अध्यक्ष डा विजय पंडित, गण्डकी प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका कुलपति सूर्य खडका बिखर्ची, पोखरा प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति पद्मराज ढकाल, पृथ्वीनारायण क्याम्पसका पूर्व क्याम्पस प्रमुख प्रा.डा. दीलबहादुर क्षत्री, शिक्षासेवी शेरबहादुर गुरुङ, समाजसेवी क्या. एल.पी. गुरुङ, जनकविकेशरी धर्मराज सावित्री प्रतिष्ठानका अध्यक्ष मदनराज थापालगायतले सम्मान अर्पणसहित कृतिको लोकार्पण तथा गरे । सरुभक्तले नेपाली साहित्यको श्रीवृद्धिमा घरदेश तथा परदेशमा क्रियाशील स्रष्टा साधकको योगदान अतुलनीय रहेको बताए ।  उनले मुक्तकको सहर पोखरामा नेपाली भाषी असमी साहित्यकारको कृति लोकार्पण हुनु गौरवको कुरा रहेको बताउँदै गुरुङले लेखन यात्राको सफलताको शुभेच्छा व्यक्त गरे । क्रान्तिधरा साहित्य अकादमी मेरठ भारतका अध्यक्ष डा. विजय पंडितले आफू बुद्ध, राम र भृकुटीको भूमिमा नेपाल–भारतको साहित्यिक तथा सांस्कृतिक सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउन निरन्तर क्रियाशील रहेको बताए । उनले नेपाल–भारत साहित्य महोत्सव नै मुटुदेखि मुटुसम्म पोखरा लोकार्पणको सेतु बनेर आएको देख्दा पाउँदा आफूलाई निकै खुसी लागेको धारणा राखे । गण्डकी प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति सूर्य खड्का बिखर्चीले स्रष्टा साधक सदा विष पिएर अमृत बगाउन तल्लीन रहेको बताए ।  अनेसास गण्डकीका संस्थापक अध्यक्ष दुर्गाबहादुर शाह बाबाले स्रष्टा साधक जहाँको जसरी भेट भए पनि त्यसको करदका लागि कञ्जुस्याई गर्न नहुने धारणा राखे । उनले स्रष्टा साधकका लागि कृति लोकार्पण तथा सम्मान समारोह सदा प्रेरणाका श्रोत बनेर बस्ने पनि बताए ।  

गुल्मी:     गुल्मी जिल्लाका ४ स्थानीय तहले मगर दिवसको अवसरमा भोलि (मंगलबार) सार्वजनिक बिदा दिएका छन् । जिल्लाका कालीगण्डकी, चन्द्रकोट, सत्यवती र गुल्मीदरबार गाउँपालिकाले मगर दिवसको अवसरमा १५ फागुनमा सार्वजनिक बिदा दिएका हुन् । ४२ औं राष्ट्रिय मगर एकता दिवसको अवसरमा चारवटा स्थानीय तहले छुट्टाछुट्टै सूचना जारी गर्दै सार्वजनिक बिदा दिएको जानकारी गराएका छन् । सार्वजनिक बिदा दिएका स्थानीय तहमा वडा कार्यालय, स्वास्थ्य चौकी, विद्यालय तथा सार्वजनिक संघ संस्थाहरुमा सार्वजनिक बिदा दिइएको जनाएका छन् ।

पोखरा:   यो वर्षका लागि शाहसिक पदयात्रामा निस्कने समय अब सकिनेवाला छ ।   गर्मीयामको सुरुवात हुनलागेसँगै अहिले उच्च पहाडी तथा हिमाली भेगमा भारी हिमपात भएको छ । र ट्रेकिङ रुटहरु अहिले हिउँले सिंगारिएको छ ।   समुन्द्री सतहबाट करिब ४ हजार १ सय मिटर उचाइमा रहेको अन्नपूर्ण बेस क्याम्प यतिबेला सेताम्मे बनेको छ ।   शाहसिक पदयात्रामा रम्न र हिउँ खेल्न मन पराउनेहरुका लागि अहिले अन्नपूर्ण बेस क्याम्प (एबिसी) निकै उपयुक्त देखिएको छ ।      ३६० डिग्रीमा भ्यू हेर्न पाइने यस ठाउँबाट ८ हजार ९१ मिटर अग्लो अन्नपूर्ण हिमाल, ६ हजार ९ सय ९३ मिटर अग्लो माछापुच्छ्रे हिमालका साथै ७ हजार २ सय १९ मिटर अग्लो अन्नपूर्ण साउथ र ७ हजार ५ सय ५५ मिटर अग्लो अन्नपूर्ण थर्डको नेत्रभोजन गर्न सकिन्छ ।   तर यसका लागि कम्तिमा ५ दिनको समय आवश्यक छुट्याउनुपर्ने हुन्छ ।    कसरी पुग्ने एबिसी ?   पोखराबाट मत्क्युसम्म सवारी साधनमा यात्रा गर्न सकिन्छ । त्यसपछि पदयात्रा सुरु हुन्छ ।   तपाईंको हिँड्न सक्ने क्षमता कति छ भन्ने कुराले तपाइको बसाई कहाँ हुन्छ भन्ने निर्धारण गर्छ ।  प्रायजसो पर्यटक पहिलो रात छोम्रोङमै बिताउछन् ।    अर्काेदिन बिहानै उठेर सिनुह्वा, ब्याम्बु हुँदैं हिमालय या देउरालीसम्म पुग्न सक्नुहुन्छ । यो यात्राभर तपाइले प्राकृतिक सौन्दर्यता र अग्ला अग्ला हिमालहरुसँग आँखा जुधाउदै यात्रामा रमाउन पाउनुहुन्छ ।   दोस्रो दिन हिमालय या देउराली बसेर तेस्रो दिन माछापुच्छ्रे बेस क्याम्प हुँदै अन्नपूर्ण बेस क्याम्प पुग्न सक्नुहुन्छ । जहाँ खान र बस्नका लागि उचित व्यवस्था रहेको छ ।    अहिले हिउँ परेको भएकाले पानी नछिर्ने बुट वा ग्रिपका लागि जुत्तामा लगाउन मिल्ने क्ल्याम्पर बोकेर जानु उपयुक्त हुन्छ ।   हेर्नुहोस्,  पत्रकार गिता रानामगरको लेन्सबाट हिउँले सिंगारिएको अन्नपूर्ण बेस क्याम्प:-                    

काठमाडौं:     अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस नेपालमा पनि विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरी मनाइँदैछ । २५औँ अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस २०२४ को नारा “बहुभाषी शिक्षा अन्तरपुस्ताको शिक्षाको स्तम्भ हो” भन्ने रहेको छ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घ महासभाले सन् १९९९ मा घोषणा गरी सन् २००० देखि फेब्रुअरी २१ तारिखका दिन अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस मनाउन शुरु गरिएको हो । नेपालमा भने २०६६ सालदेखि विशेषरुपमा अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस मनाउन शुरु गरिएको हो । दिवसको अवसरमा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, भाषा आयोग र संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय शैक्षिक वैज्ञानिक तथा सांस्कृतिक सङ्गठन (युनेस्को) ले मातृभाषामा विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गर्ने जनाएका छन् । सन् १९५२ मा बङ्लादेशमा मातृभाषा ९बङ्गाली भाषा० बोल्न पाउनुपर्छ भनेर माग गर्ने विद्यार्थी मारिएको दिनको सम्झनामा दिवस मनाउने गरिन्छ । त्यसबेला बङ्लादेशलाई पूर्वी पाकिस्तान भनिन्थ्यो । बङ्लादेशमा अहिले पनि आजको दिन राष्ट्रिय बिदा दिने गरिन्छ । दिवसको सन्दर्भमा आदिवासी जनजाति साहित्यकाररलेखक महासङ्घ, दक्षिण कोरियाको आयोजनामा अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा उत्सव–२०२४’ आयोजना भएको छ । यही १९ तारिखदेखि शुरु भएको उत्सव २५ तारिख अर्थात् १३ गते आइतवारसम्म चल्नेछ । यसैगरी, आदिवासी जनजाति उत्थान राष्ट्रिय प्रतिष्ठानले यस वर्षको ‘मातृभाषा राष्ट्रिय सेवा पुरस्कार’ जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठलाई प्रदान गर्ने भएको छ । मातृभाषाको माध्यमबाट नेपाली साहित्यको उत्थान र विकासमा पुर्याएको योगदानको कदर गर्दै जनकवि श्रेष्ठलाई  एक लाख रुपैयाँ राशिको पुरस्कार प्रदान गर्न लागिएको प्रतिष्ठानकी अनुसन्धान अधिकृत सरिना गुरुङले जानकारी दिनुभयो । नेवारी भाषामा धेरै साहित्य सृजना गर्नुभएका गीतकार श्रेष्ठले लेख्नुभएको ‘फूलको आँखामा फूलै संसार, काँडाको आँखामा काँडै संसार’ गित लोकप्रिय छ । यसैबीच, भाषा आयोगको प्रतिवेदन २०७६र७७ अनुसार नेपालमा बोलिने भाषाहरूको सङ्ख्या १ सय ३१ पुगेको छ । यस्तै, विश्वमा १५ दिनमा दुईवटा भाषा लोप हुने गरेको अवस्था छ । मातृभाषा लोप हुन नदिन सरोकार भएका निकायले काम गर्नुपर्नेमा जोड दिइएको छ। 

पोखरा:  पोखरा महानगरपालिका–१८ ग्यारजातीमा रहको बाल सुधार गृहमा झडप हुँदा तीन जना घाइते भएका छन् ।    जिल्ला प्रहरी कार्यालय कास्कीका अनुसार बाल सुधार गृहमा हिजो (सोमबार) खाना खान लाइन बस्ने क्रममा झडप भएको हो ।   नाइके र भाइटोलीबीच भडप हुँदा बागलुङ, स्याङ्जा र म्याग्दीका तीन युवक घाइते भएका थिए ।    अहिले मणिपाल शिक्षण अस्पतालमा उपचारपछि डिस्चार्ज भएको कास्की प्रहरीले बताएको छ ।   खाना खान लाइन बस्ने क्रममा बाल सुधार गृहमा नाइँके र भाईटोलीबीच झडप भएको थियो । *(घाइतेको नाम गोप्य राखिएको )